اصول سیستم تعلیق دوچرخه کوهستان (۱)

سیستم تعلیق دوچرخه، راحتی را در جاده های ناهموار یا جاده های پر چاله و سنگ فراهم می کند. درواقع، یکی از عواملی است که باعث لذت بردن حین دوچرخه سواری می شود. به سیستم تعلیق دوچرخه، کمک فنر نیز می گویند. این سیستم به دلیل راحت‌ تر و پایدارتر کردن دوچرخه‌، تجربه ی بهتری را هنگام دوچرخه سواری به برای دوچرخه سوار به ارمغان می آورد. سیستم تعلیق به طور گسترده، در انواع مختلف دوچرخه‌ به ویژه دوچرخه ی کوهستان استفاده می شود. این سیستم، آسیب و ضربه به تنه ی دوچرخه‌، هنگام دوچرخه سواری در جاده‌ های ناهموار سربالایی و کوهستانی را کاهش می‌دهد.

در این مقاله، اصول سیستم تعلیق را برای خریداران دوچرخه یا هر کسی که قصد ارتقاء آن را در دوچرخه دارد، پوشش می دهد. سپس به بررسی دقیق‌تر نحوه عملکرد سیستم تعلیق می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.

سیستم تعلیق کامل (Full) یا هاردتیل (Hardtail)؟

دوچرخه‌های تعلیق کامل دارای سیستم تعلیق در پشت و جلو دوچرخه هستند و دوچرخه‌های هاردتیل فقط دارای ضربه‌گیر در جلو هستند. این تمایز اساسی است. ممکن است به نظر برسد که ۲ مجموعه تعلیق بهتر از ۱ مجموعه است، اما مزایای زیادی برای دوچرخه سواری کوهستان هاردتیل (و بسیاری برای سوار شدن با یک سیستم تعلیق کامل) وجود دارد. اگر برای یک دوچرخه یا به طور کل یک دوچرخه کوهستان سیستم تعلیق تهیه می کنید، قطعا آن سیستم تعلیق، دارای ۱ یا ۲ ضربه گیر است که برای کاهش ضربه زمین های ناهموار با فشرده سازی و بازگشت به عقب طراحی شده است. اما اگر به فکر خرید دوچرخه کوهستان جدید هستید، باید از بین دوچرخه‌ هایی با سیستم تعلیق جلو (hardtail) یا سیستم تعلیق جلو و عقب (Full) یکی را انتخاب کنید.

چند نکته مقایسه داریم:

 

 

انواع سیستم تعلیق	سیستم تعلیق Full	سیستم تعلیق Hardtail
هزینه اولیه	بالا	کم
هزینه تعمیر و نگهداری	بالا	کم
وزن	کمی سنگین تر	کمی سبک تر
مسیر مناسب برای دوچرخه سواری	مسیرهای ناهموار با کلوخ و سنگ	دو مسیره، تک مسیر هموارتر، پیاده رو، جاده های چوب بری
مناسب برای	دوچرخه سواری سخت در مسیرهای ناهموار؛ دوچرخه سواران با مشکلات کمر یا مفصل مواجه می شوند؛ فرودهای خشن و پرسرعت	استفاده همه منظوره (مسیر و پیاده رو)؛ تپه نوردی؛ مسیرهای نسبتا صاف

 

توجه: سازندگان دوچرخه، معمولا محصولات تعلیق دوچرخه را تولید نمی کنند. در عوض، برای تجهیز دوچرخه‌های خود از برندهای اصلی سیستم تعلیق مانند Fox، RockShox، Marzocchi، Manitou، DT Swiss، SR Suntour و X-Fusion استفاده می کنند.

ارتقای سیستم تعلیق:

اگر سیستم تعلیق جلوی دوچرخه شما، به دلیل فرسودگی یا آسیب نیاز به تعویض دارد، برای تعویض آن باید ۴ نکته ی زیر توجه کنید:

1. سازگاری با محور (Axle compatibility): آیا چرخ جلوی دوچرخه، دارای اکسل ۹ میلی متری است؟ یا یک محور ۱۵ یا ۲۰ میلی متری دارد؟ به طور کل، اندازه خروجی محور صحیح را برای چرخ خود انتخاب کنید.
2. سفر (Travel): بسیاری از تنه های دوچرخه، برای کار با یک دو شاخ سیستم تعلیق طراحی شده‌اند که میزان مسیر طی شده را نشان می‌دهد. میزان سفر ویژگی های تعادل دوچرخه را تغییر می دهد. یک دوچرخه کوهستانی قدیمی ممکن است یک دوشاخ ۸۰ میلی متری داشته باشد که در حال حاضر از تولید متوقف شده و یافتن آن سخت است. یک دوشاخ ۱۰۰ میلی متری ممکن است جایگزین قابل قبولی باشد، اما یک دوشاخ ۱۲۰ میلی متری احتمالاً هندسه و شکل دوچرخه را به طور قابل توجهی تغییر می دهد و دوچرخه سواری و پیمودن مسافت ها را دچار مشکل می کند. علاوه بر این، برخی از دوچرخه‌های کاملاً سفت و سخت با زاویه هندسی تنه مناسب برای ارتقاء به دوشاخه تعلیق ارائه می‌شوند.
3. لوله فرمان (Steerer tube): یک لوله فرمان استاندارد (تصویر اجزا را در پایین تر ببینید) مستقیم با قطر ۱-۱/۸ اینچ است. دوچرخه های خیلی قدیمی ممکن است دارای لوله ای با قطر ۱ اینچ باشند. اما دوچرخه های جدیدتر ممکن است دارای یک لوله فرمان باریک یا بزرگ باشند. مطمئن شوید که دوشاخ جدید دوچرخه دارای یک لوله فرمان سازگار است.
4. نوع ترمز (Brake type): اکثر دوچرخه های کوهستان، اکنون دارای ترمز دیسکی هستند. اگر می‌خواهید دوشاخ را جایگزین کنید که دارای پایه‌های ترمز رینگ است، انتخاب‌های شما به برخی از مدل‌های تعلیق بسیار ابتدایی محدود می‌شود، مگر اینکه چرخ و ترمز خود را نیز ارتقا دهید.

پرداخت برای عملکرد

آیا تصمیم دارید که دوچرخه جدید تهیه کنید؟ کیفیت سیستم تعلیق تاثیر زیادی بر قیمت آن دارد. آیا دوشاخ های دوچرخه را تعویض می کنید؟ شما بعنوان یک دوچرخه سوار، امروزه طیف وسیعی از مدل ها و قیمت ها را پیدا خواهید کرد. در این بخش، ویژگی هایی را مورد بررسی قرار می دهیم که ممکن است حتی ارزش پرداخت بیشتر برای سیستم تعلیق را داشته باشد:

• وزن کمتر: این در درجه اول با حرکت از یک سیم پیچ به یک فنر بادی به دست می آید.
• دارای تنظیمات پیشرفته: تنظیمات فشرده سازی و برگشتی به شما امکان می دهد تعلیق خود را متناسب با وزن، سبک سواری و زمین خود تنظیم کنید. چنین “سفر قابل تنظیمی” به شما امکان می دهد برای صعودهای کوتاه تر و مسیرهای ناهموار را به خوبی توسط این تنظیمات پیشرفته کنترل نمایید. در این حالت یک قفل و یک سیستم کنترل از راه دور بر روی فرمان به منظور کنترل قفل نصب شده است.
• کیفیت ساخت: مدل های رده بالا طراحی و ساخت فنی بهتری داشته و با نگهداری و سرویس منظم عمر طولانی تری دارند.
• کیفیت دوچرخه سواری: به دنبال سیستم تعلیق پاسخگو باشید که دوچرخه سواری نرمی را ارائه می دهد. چگونه خواهید دانست؟ مقایسه قیمت ها یک راهنمای کاملا قابل اعتماد است. یک دوشاخ گران‌ در مقایسه با یک دوشاخ ارزان،قطعا عملکرد بهتری را ارائه می دهد.

در حال حاضر دوچرخه‌هایی با سه نوع سیستم تعلیق وجود دارد. این دوچرخه‌ها شامل دوچرخه‌هایی با سیستم تعلیق عقب، با سیستم تعلیق جلو و دوچرخه‌هایی بدون سیستم تعلیق هستند. سیستم تعلیق جلو را در این مقاله و سیستم تعلیق عقب دوچرخه را نیز در مقاله بعد به طور کامل مورد بررسی قرار می دهیم.

۱- سیستم تعلیق جلو:

تقریباً تمام دوچرخه های کوهستان و همچنین برخی از دوچرخه های هیبریدی و دوچرخه های کودکان مجهز به به سیستم تعلیق جلو هستند. با این حال، تفاوت هایی نیز دارند. سیستم تعلیق دوچرخه های کوهستان، دارای تنظیمات پیشرفته ای می باشد. تنظیماتی شامل نوع، میزان حرکت، استحکام و روش جذب ضربه و غیره که می توان انجام داد. اما سیستم تعلیق در دوچرخه‌های هیبریدی و بچه‌گانه عملکرد اولیه را با حداقل یا بدون تنظیم ارائه می‌دهد.

انواع تعلیق جلو:

رایج ترین نوع سیستم تعلیق جلو، “دوشاخ (fork)” است که از ۲ پایه تشکیل شده است و چرخ جلو را به لوله سر تنه متصل می کند. یک استثناء، طراحی اختصاصی سیستم تعلیق تک پایه “Lefty” Cannondale است. Lefty اغلب نگاه‌های ناباوری و شک را به خود جلب می‌کند، اما یک طراحی ثابت و اثبات شده است.

اجزای سیستم تعلیق:

• لوله اتصال به فرمان (Steerer tube): دوشاخ را به تنه متصل می کند.
• تاج (Crown): ۲ پایه را به هم متصل می کند.
• پایه‌ (Stanchions): هر کدام از لغزنده‌ها داخل و خارج می‌شوند. کار داخلی شامل یک محفظه فنر یا هوا، میله دمپر، روغن، والف ها است.
• لغزنده یا پایین تر (Sliders or lowers): هر کدام در پایین به چرخ جلو متصل می شوند. به ترمز هم وصل میشه.
• پایه های ترمز (Brake mounts): برای لاستیک، دیسک یا هر دو.
• خروجی ها (Dropouts): برای نگه داشتن محور چرخ.

میزان مسافت (Travel):

Travel به مقدار فاصله ای می گویند که تعلیق، قبل از فشرده شدن کامل، جابجا می شود. از آنجایی که سیستم تعلیق جلو تلسکوپی است، مسیر تعلیق برابر با حرکت چرخ می باشد.

 

میزان مسافت طی شده:

نوع دوچرخه	میلی متر	اینچ
دوچرخه های بچه گانه ۲۰ و ۲۴ اینچی	۳۰-۵۰	۱-۲
دوچرخه بچه گانه ۲۴ اینچی، دوچرخه هیبریدی	۶۰-۸۰	۲-۳
دوچرخه های کوهستان مدل “کراس کانتری” و “trail”	۱۰۰-۱۲۰	۴-۵
دوچرخه های کوهستانی “All mountain”	۱۲۰-۱۶۰	۵-۶
دوچرخه های کوهستانی “downhill” و “Freeride”	۱۸۰-۲۰۰	۷-۸

تعلیق ممکن است به عنوان سیستم تعلیق کوتاه مدت و بلند مدت نیز نامیده شود که داریم:

• سیستم تعلیق کوتاه مدت (کمتر از ۱۲۰ میلی متر): بر روی عملکرد دوچرخه سواری با تاکید بر مسیرهای صاف و بالا رفتن از سربالایی تمرکز دارد.
• سیستم تعلیق بلند مدت (بیشتر از ۱۲۰ میلی متر): برای پایین آمدن از زمین های ناهموار با سرعت بالا، مناسب است.

قطر Stanchion

در حالت کلی، یک دوشاخ ایده‌آل و مناسب، ضربه‌ها را به صورت عمودی و بدون فشار اضافی که می‌تواند کنترل دوچرخه را از بهم بریزد، جذب و خنثی می‌کند. قطر لوله های پایه بر این سفتی جانبی تأثیر می گذارد. یک لوله باریک نسبت به لوله پهن، بیشتر تحت نیروی یکسان خم می شود. برعکس، لوله‌های عریض‌تر برای جذب ضربه‌های بیشتر ناشی از سرعت‌های بالا در زمین‌های ناهموار و فرودهای پرش، سنگین‌تر و سفت‌تر خواهند بود. سازندگان دوچرخه، دوشاخی را برای دوچرخه انتخاب می کنند که قطر و عملکرد مناسب را برای هر مدل خاص دوچرخه ارائه دهد.

نوع دوچرخه	قطر Stanchion
بچه گانه	۲۸
هیبریدی	۳۰
Cross country (XC) and Trail	۳۲
کوهستان	۳۴-۳۶
Free ride and downhill	۳۸-۴۰

سیستم فنر (Spring System)

دو روش متداول که توسط دوشاخ دوچرخه، برای جذب ضربه و دنده عقب استفاده می شود، عبارت است از:

• فنر سیم پیچ – سیم پیچ فولادی (wound steel coil): قابلیت فشرده سازی را فراهم می کند و باعث جذب ضربه در هنگام حرکت فنر می شود. فنرهای مارپیچ با نرخ های مقاومت متفاوتی در دسترس هستند و متناسب با اندازه تنه که دو شاخ روی آن قرار دارد، مطابقت دارند. اگر فنر مارپیچ دوچرخه، نسبت به وزن دوچرخه و دوچرخه سوار، خیلی نرم یا سفت به نظر می رسد، ممکن است بتوانید فنرهای فعلی را با یک نسخه نرم تر یا محکم تر جایگزین کنید.
• فنر هوا – هوای تحت فشار در یک محفظه (pressurized air in a chamber): دارای نرخ تراکم تدریجی است. به این معنی که در ابتدای حرکت دوچرخه، نرم است و سپس با اعمال تراکم بیشتر، سفت تر می شود. مزیت اصلی این مدل دوشاخ، وزن سبک تر آن است که به انرژی کمتری هنگام پدال زدن، به خصوص در سربالایی نیاز دارد.

انتخاب مواد، طراحی و کیفیت ساخت، همگی به عملکرد دو شاخ کمک می کنند و باعث می شود کیفیت و عملکردهای یکسانی نداشته باشند.

تنظیمات سیستم دوشاخ:

یک دو شاخ ممکن است هیچ قابلیت تنظیمی نداشته باشد یا فقط ممکن است یک یا چند دستگیره و صفحه برای تغییر دادن و تنظیم کردن آن داشته باشد که شامل موارد زیر است:

• قفل کردن (Lockout): بسیاری از دوشاخ ها، دارای یک اهرم بالای پایه مناسب – مشابه شکل سمت چپ – برای قفل کردن دوشاخ هستند. این امر اتلاف انرژی دوچرخه سوار را هنگام دوچرخه سواری بر سطوح سنگفرش یا در سربالایی های طولانی بر روی سطوح خاکی صاف به حداقل می رساند. یک گزینه ارتقاء برای برخی از دوشاخ ها، یک اهرم نصب شده روی فرمان است که برای کنترل از راه دور از طریق کابل مناسب است.
• پیش بارگذاری (Preload): یک دو شاخ فنری سیم پیچ، اغلب دارای یک دستگیره در بالای یکی از پایه ها است تا امکان افزایش یا کاهش کشش بدون وزن فنر را فراهم کند. اگر دو شاخ بیش از حد اسفنجی به نظر می رسد، preload را افزایش دهید.
• فشار هوا (Air pressure): دوشاخ فنر هوا، دارای یک دستگیره preload نیست. در عوض دارای یک شیر برای تنظیم فشار هوا و در نتیجه استحکام دو شاخ است. برای این کار به یک “پمپ شوک هنده” نیاز است. توجه داشته باشید که از پمپ های لاستیکی معمولی استفاده نکنید.
• ضربه گیر (damping): علاوه بر یک سیم پیچ یا فنر هوا، دوشاخ ها حاوی میله ضربه گیر و محفظه روغن هستند که سرعت فشرده سازی و برگشت را تعدیل می کند تا دوچرخه سواری را بهبود ببخشند. تنظیمات ممکن است هم برای فشرده سازی و هم برای بازگشت مجدد در دسترس باشد. تنظیم ضربه گیر بودن، به عنوان “تنظیم دو شاخ” نامیده می شود. بدون ضربه گیری صحیح، ممکن است احساس کنید که روی یک چوب روی چرخ ها سوار شده اید. ضربه گیر دارای دو نوع تراکمی و برگشتی می باشد.

• ضربه گیر تراکمی: سرعت جذب ضربه را توسط فنر کنترل می کند.
• ضربه گیر برگشتی: سرعت باز شدن دو شاخ دوچرخه پس از فشرده سازی را کنترل می کند. این امر، جهش بیش از حد سریع را کاهش می دهد.

امروزه اکثر دوچرخه‌های میان رده موجود در بازار، به سیستم تعلیق مجهز هستند. زیرا برای رفع نیازهای دوچرخه‌سواری بسیاری از افراد کافی است. امیدوارم به وسیله این مقاله و به درک واضحی از سیستم تعلیق دوچرخه، رسیده باشید. برای تکمیل این مقاله، مقاله با عنوان “اصول سیستم تعلیق دوچرخه کوهستان (۲)” را خواهیم داشت که در آن به بررسی سیستم تعلیق عقب و نیز شرایط نگهداری و راه اندازی آن به طور کامل می پردازیم.

هم اکنون شما مشتری گرامی، در صورت نیاز، برای مشاهده و تهیه دوچرخه، می توانید به بخش خرید دوچرخه از فروشگاه دوچرخونه مراجعه نمایید. شما دوست عزیز و وفادار دوچرخونه ای، در صورتی که تجربه ای در زمینه سیستم تعلیق دوچرخه و مقایسه برندهای موجود در بازار دارید، در بخش نظرات با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.

 

منبع:

https://www.rei.com/learn/expert-advice/suspension.html