راهنمای کامل تنظیم دنده دوچرخه کوهستان

در حالی که امروزه دنده های دوچرخه کوهستان طراحی بسیار ساده ای دارند، اما عملکرد مهندسی زیادی پشت آن ها برای به حداکثر رساندن کارایی وجود دارد. این مقاله، یک راهنمای کامل مبتدی در مورد دنده های دوچرخه کوهستان می باشد. از نحوه کار، نحوه استفاده از آنها گرفته تا گزینه های موجود برای تعویض، همه را مورد بررسی قرار خواهیم داد!

پس در ادامه با ما همراه باشید.

دنده های دوچرخه کوهستان چگونه کار می کنند؟

قبل از ادامه دادن، بسیار منطقی است که درک درستی از نحوه عملکرد دنده های دوچرخه کوهستان داشته باشید. به این ترتیب می‌توانید هنگام ارتقای خودرو یا حتی خرید دوچرخه‌های جدید در آینده تصمیم های آگاهانه بگیرید.

دنده های دوچرخه کوهستان

بیایید با بررسی دنده دوچرخه کوهستان شروع کنیم. قسمت جلویی دنده، از یک تا سه زنجیرگیر بزرگ خواهید داشت. دوچرخه‌های قدیمی‌ تر احتمالاً سه زنجیرگیر جلو دارند، در حالی که دوچرخه‌های مدرن‌ تر و امروزی اغلب یک تا دو زنجیرگیر دارند. این زنجیرگیر دارای سایز ها و اندازه‌ هایی هستند که با تعداد دندان‌ هایشان مشخص می‌شود. زنجیرگیرهای بزرگتر دندان های بیشتری دارند. اندازه های رایج دنده ها، 30T یا 42T می باشد اما به این محدود نمی شوند.

در عقب، احتمالاً هفت تا دوازده دنده خواهید داشت. این گروه بندی دنده های عقب، خودرو دوچرخه کوهستان را تشکیل می دهد. وقتی به مشخصات یک خودرو نگاه می‌ کنید، متوجه می‌شوید که محدوده‌ ای فهرست شده دارد. «11-42T» یا «10-50T» نمونه هایی از این محدوده می باشند.

اولین عدد کوچکتر، به تعداد دندانه های خودرو اشاره دارد. در حالی که عدد بزرگتر به تعداد دندان های روی بزرگترین دندانه در گروه بندی اشاره دارد. هر دنده میانی، تعداد قابل توجهی دندان‌ خواهد داشت که در این محدوده قرار می‌گیرند.
تعداد دنده‌ های دوچرخه شما، با ضرب کردن تعداد زنجیرگیر جلو در تعداد چرخ دنده‌های خودرو عقب دوچرخه بدست می آید. بنابراین، دوچرخه ای با دو زنجیرگیر جلو و 10 چرخ دنده در خودذرو عقب آن، در مجموع 20 دنده خواهد داشت.

چند تعریف اولیه:

 ۱- دسته‌ی دنده یا شیفتر:

دسته‌ی دنده یا شیفتر همان دو اهرمِ روی فرمان است که به وسیله‌ی آن­ها می‌توانید دنده‌ی ‌عقب و جلو را تعویض نمایید.

۲- طبق و سینی طبق:

چرخ‌دنده و اهرم بزرگِ جلوی دوچرخه را «طبق» و هرکدام از چرخ‌دنده‌های تکی جلو را «سینی» می‌نامند. به عنوان مثال در تصویر بالا طَبَقِ جلو، سه سینی دارد.

۳- طبق عوض‌کن (دنده‌ی‌جلو):

طبق عوض‌کن همان دنده‌ی ‌جلو است که به کمک آن می‌توانید دنده‌ی ‌جلو را تغییر دهید.

۴– خودرو:

به چرخ‌دنده‌‌های عقبِ دوچرخه، خودروی عقب گفته می‌شود.

۵- شانژمان عقب (دنده‌ی عقب):

شانژمانِ عقب همان قسمتی است که به کمک آن می‌توانید دنده‌ی عقب را تغییر دهید.

نحوه کار دنده های دوچرخه کوهستان

اکنون که دنده‌ های دوچرخه را بررسی کردیم و با ویزگی های آن ها آشنا شدیم، بیایید نحوه کارکرد آن‌ها با هم را بررسی کنیم!

هنگامی که پاهای شما روی پدال ها قرار می گیرد، این باعث می شود بازوهای طبق قامه بچرخند. از آنجایی که طبق قامه به زنجیرگیر متصل است، درنهایت باعث چرخش زنجیر می شود. همانطور که زنجیرگیر می چرخد، ​​باعث چرخش دنده عقب نیز می شود و وقتی دنده عقب می چرخد، ​​چرخ عقب نیز می چرخد ​​و دوچرخه حرکت می کند. توجه کنید که بدون زنجیر، پدال های شما آزادانه می چرخند و دوچرخه حرکت نمی کند.

کلید سختی پدال زدن به نسبت دنده خلاصه می شود. این را به سادگی تعداد دندان های زنجیرگیر جلو در مقایسه با تعداد دندانه های چرخ دنده عقب در نظر بگیرید. اگر هر دو حلقه 20 دندان داشتند، این نسبت یک به یک بین این دو خواهد بود. این بدان معناست که برای هر چرخش زنجیرگیر جلو، دنده عقب دقیقاً یک دور کامل می‌چرخد.

زمانی که شروع به تغییر این نسبت می کنید، همه چیز جالب می شود. فرض کنید از 40 دندان در جلو و 20 دندان در عقب استفاده می کنید. این نسبت دو به یک (2:1) است. به این معنی که برای هر چرخش کامل زنجیرگیر جلو، دنده عقب دو چرخش کامل انجام می شود. با این حال، بیایید نگاهی به این که هنگام تعویض دنده چه اتفاقی می افتد، بیندازیم. برای 20 دندان جلو و 40 دندان در عقب، نسبت معکوس شده و اکنون یک به دو (1:2) می شود. این بدان معناست که اکنون دو چرخش کامل زنجیر جلو برای چرخاندن چرخ عقب لازم است.

چرا ضریب دنده مهم است؟

نسبت دنده مهم است. زیرا آنها به عنوان یک افزاینده نیرو در دوچرخه عمل می کنند. فرض کنید یک دوچرخه کوهستانی داریم که تنها یک دنده دارد، یعنی یک دنده در جلو و عقب. امکان دارد با سوار شدن بر روی این دوچرخه، بر روی زمین صاف احساس خوبی داشته باشید اما بالا رفتن از تپه با هر اندازه ای، ممکن است برای شما بسیار سخت باشد!

به زبان ساده اگر رکاب‌ها زیر پای دوچرخه‌سوار خیلی سفت باشند او نمی‌تواند آن‌ها را به سهولت حرکت دهد و اگر هم خیلی نرم باشند رکاب‌ها هرز می‌چرخند. هدف تعویض ‌ِدنده تنظیم فشارِ زیر پای دوچرخه‌سوار است به نحوی که در مسیرهای سربالایی یا صاف و یا حتی سرپایینی یک فشار متوسط معینی زیر پای او قرار گیرد.

از آنجایی که رکاب زدن در سربالایی با یک دنده بسیار مشکل است، شما نمی توانید پدال ها را خیلی سریع بچرخانید. سرعت بسیار کم یا دور در دقیقه (RPM)، می تواند تعادل را در سربالایی های شیب دار بسیار مشکل دار کند. بنابراین حتی اگر قدرت پاهای شما را از بین نبرد، ممکن است تعادل شما بهم بریزد. در مسیرهای سراشیبی، متوجه می‌شوید که نمی‌توانید آنقدر سریع رکاب بزنید تا دوچرخه را بیشتر شتاب دهید. این مسئله با عنوان “spinning out” شناخته می شود. البته این موضوع فقط در تک سرعت ها وجود دارد.

همه این سناریوها برای یک دوچرخه سواری آرام مشکلی ندارند اما درمورد دوچرخه های کوهستان قضیه فرق می کند. دوچرخه های کوهستان باید مدیریت زیادی شود. شما زمان زیادی را در زمین های مختلف سپری خواهید کرد. از زمین های صاف گرفته تا صعودها و فرودهای شیب دار، همه آن ها به دنده متفاوتی برای عملکرد بهینه نیاز دارند.

بیشتر دوچرخه‌سواران به طور میانگین حدود 80 دور در دقیقه پدال می‌زنند. بنابراین به جای اینکه تلاش خود را بیشتر کنید، باید دنده خود را تغییر دهید! این به شما این امکان را می‌دهد که آهنگ ثابتی برای سرعت داشته باشید و برای صعود بیش از حد تلاش نکنید. البته این یک ایده کلی است. حتی با وجود مزایای دنده نیز هنوز یک عنصر لازم از تناسب اندام و تکنیک برای بالا و پایین رفتن از شیب وجود دارد.

فرق دنده سبک و سنگین چیست؟

دنده کم خود را به عنوان دنده آسان خود در نظر بگیرید. درست مانند رانندگی با یک ماشین گیربکس دستی، این دنده ای است که در زمانی که سرعت شما کمتر است از آن استفاده می کنید. کمترین مقاومت را در برابر چرخاندن پدال ها ایجاد می کند و برای بالا رفتن بسیار مناسب است. از آنجایی که می خواهید بتوانید شتاب رکاب زدن خود را حفظ کنید و پدال های شما به سختی نچرخد، باید دنده ها را پایین بیاورید. “پایین ترین” دنده ترکیبی از کوچکترین زنجیر جلو و بزرگترین چرخ دنده عقب شما است. از آنجایی که زنجیر جلو برای هر چرخش کامل عقب چندین بار می‌چرخد، ادامه دادن پدال زدن به بالای آن تپه هیولا، بسیار آسان‌تر است! به یاد داشته باشید که نسبت چرخ دنده جلو به عقب مهم است.

زمانی که از دنده پایین تر استفاده می کنید زمان کمتری برای چرخش پدال نیاز دارید و زمانی که از دنده بالاتر استفاده می کنید با هر بار رکاب زدن مسافت بیشتری را می توانید طی کنید. وقتی که در سرا شیبی قرار می گیرید دقیقا این حالت برعکس حالت قبل می باشد و باید از دنده سنگین استفاده کنید، این یعنی این که زنجیر در قسمت جلو را بر روی چرخ دنده بزرگ تر قرار داده و در قسمت عقب باید روی دنده کوچک (دنده های 5 تا 9) قرار دهید. در نهایت زمانی که در سطح صاف دوچرخه سواری می کنید، سعی کنید از چرخ دنده میانی در جلو و در قسمت پشت از دنده های 1 تا 9 استفاده کنید. زمانی که شما در قسمت عقب از دنده 1 استفاده کنید کمترین فشاری بر روی ساق پای شما وارد می شود و سرعت حرکت شما نیز کم می شود.

در بالا رفتن از تپه ها و سربالایی ها به دلیل مقاومت نیروی جاذبه، فشار چند برابری بر روی پاها حس می شود. بنابراین در این شرایط بهتر است که از دنده سبک استفاده کنید. بنابراین می توان گفت که هر چقدر شیب بیشتر بود باید از دنده 1 و اگر شیب کمتر بود باید از دنده 4 استفاده کرد تا دوچرخه سوار بتواند در شرایط بهتری به دوچرخه سواری بپردازد.

برای توضیح کامل نحوه عملکرد تعویض دنده، ابتدا بیایید تمام اجزای تشکیل دهنده پیشرانه دوچرخه را بررسی کنیم. آن قطعات عبارتند از:

1. زنجیر
2. طبق قامه
3. خودرو عقب دوچرخه
4. دنده عقب
5. دسته دنده
6. دنده جلو

امروزه هر دوچرخه کوهستانی، دارای اجزای 1 تا 5 خواهد بود، فقط برخی از دوچرخه‌ ها هستند که یک شانژمان جلو (شماره شش) دارند. در حالت کلی، وظیفه شانژمان در دوچرخه این است که زنجیر را از یک چرخ دنده به چرخ دنده بعدی منتقل می کند. از آنجایی که بسیاری از دوچرخه های کوهستان، تنها دارای یک زنجیر در جلو هستند، به همین دلیل با شانژمان جلویی عرضه نمی شوند. هر دوچرخه کوهستانی دارای چندین دنده در خودرو عقب خود و در نتیجه یک شانژمان عقب خواهد بود، مگر اینکه از دوچرخه تک سرعتی استفاده کنید. همانطور که از نامش پیداست، یک شانژمان عقب وظیفه فشار دادن زنجیر بین دنده های خودرو عقب را بر عهده دارد.

سپس شانژمان توسط کابل به دسته دنده متصل می شوند. در این صورت، هنگامی که دسته دنده را فشار می دهید، باعث می‌شود که شانژمان از روی خودرو یا زنجیر به داخل یا خارج شود. از آنجایی که شانژمان به عنوان راهنمای زنجیر عمل می کند، زنجیر را به چرخ دنده جدید هدایت می کند. هنگامی که زنجیر روی دندان های چرخ دنده جدید قرار می گیرد، یک چرخش کامل صورت می گیرد و تعویض دنده بطور کامل انجام می شود.

نحوه تعویض دنده دوچرخه کوهستان

در حالی که ماهیت عملی تعویض دنده ممکن است به سادگی تغییر دنده به نظر برسد اما چند تکنیک مرتبط با تعویض دنده وجود دارد که رعایت آنها بسیار مهم است. این موارد، با اطمینان کاهش افتادن زنجیر و کاهش سایش و پارگی پیشرانه را در پی دارد. اکنون که در مورد دنده دوچرخه کوهستان و ویژگی های آن صحبت کردیم و مشخص کردیم که برای چه مواردی استفاده می‌شوند، در این بخش نیز ماهیت عملی نحوه تغییر دنده دوچرخه و نکات مهم و رایج برای تنظیمات دنده دوچرخه را به طور کامل مورد بررسی قرار می دهیم.

تعویض دنده اصلی

هنگامی شرایط رکاب زدن دوچرخه و حرکت آن، خیلی برایتان سخت یا آسان می شود، زمان تعویض دنده فرا رسیده است! در واقع تعویض دنده قبل از صعودهای سخت توصیه می شود.

• در حالی که هنوز رکاب می زنید، کمی حرکت خود را کاهش دهید.
• برای تعویض دنده، از طریق دسته دنده اقدام کنید.
• در این حین، همزمان با تعویض دنده، رکاب زدن را ادامه دهید تا کامل شود. هنگامی که زنجیر در حال جابه جایی به دنده جدید است، رکاب زدن را متوقف نکنید یا به شدت فشار نیاورید.
• ممکن است زمانی که زنجیر در حال انتقال به دنده نزدیک است، کمی صدا بدهند که پس از تکمیل فرایند تعویض دنده ثابت می شوند.

نکات مهم و رایج برای تنظیمات دنده دوچرخه:

• دسته دنده چپ، زنجیرگیرهای جلو شما را کنترل می کند. از آن برای پرش های بزرگتر دنده استفاده کنید.
• دسته دنده سمت راست، خودرو عقب شما را کنترل می کند. از آن برای پرش های کوچک دنده استفاده کنید.
• در دسته دنده سمت راست، اهرم نزدیک به انگشت شست را به سمت داخل فشار داده می شود تا به یک دنده پایین تر تغییر کند. اهرم دوم نزدیکتر به انگشت اشاره را به سمت داخل فشار دهید تا به دنده بالاتری تعویض شود.

چند نکته اضافی در مورد روش صحیح تعویض دنده

• تعویض دنده خود را پیش بینی کنید و سعی کنید قبل از نیاز به دنده مناسب، نیاز به آن را در زمان مناسب تخمین بزنید. قبل از وارد شدن به پیچ های تند، دنده های پایین خود را پایین تر بیاورید تا بتوانید به راحتی از آنها شتاب بگیرید. در مورد صعودهای بزرگ هم همینطور. تمام تلاش خود را بکنید تا قبل از ضربه زدن در آن شیب، وارد دنده صحیح شوید!
• از شانژمان عقب برای پرش های کوچک در دنده ها و از شانژمان جلو برای پرش های بزرگتر استفاده کنید.
• از تعویض همزمان دنده های جلو و عقب خودداری کنید. می توانید یکی و سپس دیگری را جابجا کنید، اما از جابجایی آنها با هم خودداری کنید. اگر یک حلقه زنجیر در جلوی دوچرخه دارید، این موضوع نگران کننده نخواهد بود.
• یک بار دیگر فقط در رابطه با دوچرخه هایی با چندین حلقه زنجیر جلو دارند، سعی کنید از زنجیر زدن متقاطع خودداری کنید. این مسئله زمانی اتفاق می‌افتد که با استفاده از بزرگ‌ترین چرخ‌ دنده‌ های جلو و عقب، بزرگترین زاویه زنجیر را ایجاد کنید. این فشار زیادی را روی زنجیره وارد می کند و می تواند منجر به افتادن زنجیره شود. در عوض، از ترکیب دنده‌ های میانی استفاده کنید تا نسبت دنده یکسانی داشته باشید.

آیا هنگام رکاب زدن دنده ها را تعویض می کنید؟

شما در واقع باید رکاب بزنید تا تنش زنجیر را حفظ کنید و کمک کنید که زنجیر روی چرخ دنده جدید قرار بگیرد. اشتباهی که اکثر مردم مرتکب می شوند این است که سعی می کنند دنده ها را عوض کنند. در حالی که دوچرخه ثابت است و یا به شدت در سربالایی به آن فشار می آورند. تلاش برای اعمال حداکثر نیرو به پدال ها درحالی که زنجیر در حال انتقال به یک دنده جدید است، فقط باعث در رفتن زنجیر می شود!

هنگامی که زنجیر با موفقیت به دنده نزدیک منتقل شد، می توانید رکاب زدن سخت را از سر بگیرید. اگر در حین تعویض دنده صدای تق تق و کوبیدن پیشرانه، شنیده شد، احتمالاً نشانه آن است که نیروی زیادی برای تعویض دنده اعمال می کنید. اگر این نوع صداها را در هر تعویض دنده می شنوید، این نشانه خوبی است که پیشرانه شما نیاز به تنظیم دارد. تمیز نگه داشتن پیشرانه، روغن کاری شده و تنظیم مناسب، برای عملکرد بهینه و به حداقل رساندن سایش بسیار مناسب است.

نکات رایج برای تنظیمات دنده دوچرخه

متداول ترین تنظیمات چرخ دنده برای دوچرخه های کوهستان، شامل یک یا دو شانژمان جلو است. دوچرخه‌ هایی با زنجیرگیرهای تکی در جلو به‌عنوان «1x» یا «one-by» شناخته می‌ شوند. در حالی که دوچرخه‌ هایی نیز وجود دارند که دو زنچیرگیر در جلو دارند. دوچرخه‌های کوهستانی قدیمی اغلب با سه زنجیرگیر جلو عرضه می‌ شدند، با این حال، این دوچرخه تا حد زیادی برای راه‌ اندازی‌ های یک و دو طرفه از محبوبیت خارج شده است. نه اینکه سه زنجیرگیر ایرادی دارد، فقط این که معمولاً برای دوچرخه سواری در کوهستان، زیاده روی است.

گزینه های رایج چرخ دنده:

• 1×10، 1×11، 1×12
• 2×10
• 3×10

دوچرخه سواران کوهستان، معمولاً برای تطبیق با شرایط محیطی، به پرش های دنده بزرگتر نیاز دارند و نیازی به پرش های کوچکتر متوسط ندارند. این پرش‌ های کوچک‌، واقعاً در دوچرخه سواری مفید هستند. انداختن یک یا دو زنجیر با استفاده از 1x، می تواند به کاهش وزن کلی دوچرخه کمک کند. راه اندازی مورد اول و دوم تا حد زیادی در بین دوچرخه سواران اولویت دارد. در حالی که مورد اول سبک تر هستند. زیرا زنجیر و شانژمان جلو را از دست می دهند، نیاز به پرش های بزرگتر بین دنده ها دارند. این بدان معناست که یک دوچرخه سوار گزینه های کمتری برای یافتن آهنگ کامل خود دارد. آنها همچنین ممکن است در شرایط خاص کمی سخت‌ تر کار کنند تا از طریق یک صعود با یک دنده غیر بهینه قدرت بگیرند. با این حال، برای دوچرخه سواران قوی تر، ممکن است مشکلی نداشته باشد.

یکی دیگر از مزایای راه اندازی آن، سادگی آن است. فقط باید نگران کار کردن تعویض دنده باشید! این می تواند برای دوچرخه سواران جدید مفید باشد. همچنین، به لطف قطعات متحرک کمتر، اجزای کمتری خواهید داشت که ممکن است از کار بیفتند یا باعث مشکل تعمیر و نگهداری شوند.

نگهداری از چرخ دنده های دوچرخه کوهستان:

تمیز نگه داشتن چرخ دنده های دوچرخه، برای عملکرد آنها بسیار مهم است. پیشرانه، کثیف ترین و آلوده ترین قسمت دوچرخه است! اجازه دهید برای مدت طولانی این ضایعات جمع شود و در اینصورت، متوجه خواهید شد که دنده های شما به همان اندازه روان نیستند و احتمالاً بیشتر اوقات باعث در رفتن زنجیر شوند. آب گرم و صابون و برس همیشه وسیله های مناسبی برای تمیزکاری هستند. با این حال، در بسیاری از موارد، برای پاک کردن کثیفی از حلقه زنجیر جلویی و خودرو عقب، نیاز به افزودن چربی‌ گیر دارید. حتی ابزارهای خاصی برای کمک به قرار گرفتن بین هر یک از چرخ دنده ها نیز وجود دارد.

تراز شانژمان

بین تصادفات، حمل و نقل و استفاده عمومی، خارج شدن شانژمان عقب یا جلو ممکن است امری عادی باشد. از آنجایی که شانژمان، مکانیزم اصلی کنترل چرخ دنده‌ ای هستند که زنجیر روی آن قرار دارد، مهم است که به درستی تراز شوند. یکی از نشانه های قطعی تراز نادرست دنده، تعویض دنده ها و صدای بلند پیشرانه است. بنابراین، هنگامی که به درستی تراز شده باشد شبیه یک سوت ساکت است!

تعویض زنجیر

در کنار تمیز نگه داشتن چرخ دنده ها، کلید دیگر برای حفظ عملکرد خوب آنها، تعویض زنجیر دوچرخه خواهد بود. اجزاي داخلي زنجير، شروع به فرسوده شدن نموده و حالتی از كشيدگي را ايجاد مي‌كنند. که گاهی به آن “کشش زنجیری” نیز می گویند. اینکه چقدر یک زنجیر فرسوده شده است را می توان با استفاده از ابزار بررسی زنجیر تأیید کرد. در حالی که شانژمان عقب کمک می کند تا مقداری کشش حفظ شود، یک زنجیر شل به مرور زمان باعث سایش بیش از حد دنده ها می شود. به طور معمول، قبل از اینکه خود چرخ دنده ها فرسوده شوند، ممکن است در این فاصله ۲ الی ۳ زنجیر تعویض کنید. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با نحوه نظافت و نگهداری زنجیر دوچرخه، به مقاله “نظافت و نگهداری زنجیر دوچرخه“ از وبلاگ دوچرخونه را مطالعه فرمایید.

شما مشتری همیشگی و وفادار دوچرخونه، درصورت نیاز برای مشاهده و تهیه انواع سیستم دنده دوچرخه به بخش خرید سیستم دنده از فروشگاه دوچرخونه مراجعه نمایید. همچنین، می توانید در صورت نیاز برای مشاهده و تهیه انواع دوچرخه به بخش خرید دوچرخه از فروشگاه دوچرخونه مراجعه نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر و همچنین دسترسی راحت تر، می توانید به مقاله های مرتبط زیر در فروشگاه دوچرخونه، مراجعه فرمایید.

شما دوست عزیز و وفادار دوچرخونه ای، در صورتی که تجربه ای در زمینه نکات مهم و رایج برای تنظیمات دنده دوچرخه دارید، در بخش نظرات با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.

 

منبع:

https://mountaintreads.com/guide-to-mountain-bike-gears/